Yelkenli tekne dünyasında muhteşem beşli denilen (en çok tercih edilen 5 marka) sıralama burada öne çıkar; bunlar Jeanneau, Beneteau, Bavaria, Hanse, Dufour markaları. Bu markalar Fransa, Alman ve Slovenya menşeili oldukça uzun süredir üretim yapan yelkenli ve motorlu tekneler üreten firmalardır. Özellikle kiralık yelkenli (charter) teknelerde de bu markalar bir hayli yaygındır.

Bunun dışında el işçiliğin ve detayın daha üst düzeyde tutulduğu markalara da göz atalım; Moody, Hallberg Rassy, Solaris, Nautor Swan, Amel, Oyster, Hinckley, Wally..

Bu markaların yanı sıra, oldukça geniş bir seçenek yelpazesi bulunmaktadır. Daha fazla marka ve seçenek için, wikipedia sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Tekne seçiminde sadece marka odaklı düşünmek yeterli olmasa da, bu markaların modellerini incelemek size fikir verecek ve diğer kriterleri değerlendirirken daha bilinçli tercihler yapmanızı sağlayacaktır. Özellikle ikinci el piyasasında bu markaların tekne ilanlarını takip etmenizi öneririm.

Bir yelkenli teknenin arma planı, direk sayısı ve yelken düzenini ifade eder. Bu seçim, teknenin performansını, kullanım kolaylığını ve seyir karakterini doğrudan etkiler. İşte en yaygın arma planları;

2.1.1 Ketch (Keç) tarzı yelkenli tekneler, genellikle iki direkli bir yapıya sahiptir. Ana direk, daha büyük ve arkada yer alırken, mizana (ikinci direk) direği daha küçüktür. Ketchler, daha fazla yelken alanı sağlar ve bu da genellikle daha fazla esneklik ve performans sunar. Uzun mesafe seyirler için idealdir ve tekne üzerinde daha fazla yaşam alanı sağlayabilir.

2.1.2 Yawl (Yol) tarzı yelkenli tekneler de iki direklidir, ancak mizana direği ketch teknelere göre daha arkada, dümen palasının (rudder post) arkasında yer alır. Bu yerleşim, mizana yelkenini genellikle daha küçük hale getirir ve çoğunlukla denge amaçlı kullanılır. Yawl tekneler, klasik görünümleri ve kolay kullanım avantajlarıyla bilinir, ancak ketch teknelere göre daha az yelken alanı sunar. Uzun mesafeli seyirlerde kullanılabilir, ancak ketch teknelere kıyasla daha dar bir kullanım alanı vardır.

2.1.3 Cutter (Kotra) Cutter tarzı yelkenli tekneler, genellikle tek direkli olup birden fazla ön yelken (örneğin cenova ve flok) taşır. Bu tasarım, özellikle rüzgarlı koşullarda yelken kombinasyonları ile daha fazla esneklik sunar. Cutter tekneler, özellikle uzun mesafeli seyirler için uygundur ve kolaylıkla yönetilebilir. Modern cutter’lar, performans ve konforun bir kombinasyonunu sunar.

2.1.4 Sloep (Şalupa) tarzı tekneler genellikle tek direkli ve sade bir tasarıma sahiptir. Bu tekneler, genelde bir büyük ana yelken ve bir ön yelken (flok veya cenova) taşır. Sloep tekneler, kolay kullanımları ve dengeli seyir özellikleri ile bilinir. Günübirlik geziler, eğlence ve hafif yelken aktiviteleri için idealdir. Modern şalupalar, hem yeni başlayanlar hem de deneyimli yelkenciler için popüler bir seçimdir.

Eğer yelkenciliğe yeni giriş yaptıysanız model seçenekleri sizin için çok anlam ifade etmeyebilir. Günümüzde en yaygın tercih edilen Sloep dizaynıdır.

Gövde tipi, teknenin ana yapısını ve deniz üzerindeki davranışını belirler;

Gövde Tipleri (Hull Types)

Monohull (Tek Gövdeli): En yaygın kullanılan gövde tipidir. Dengeli performans ve klasik yelkenli deneyimi sunar.
Catamaran (Çift Gövdeli): İki paralel gövdeden oluşur. Daha geniş yaşam alanı ve stabilite sağlar.
Trimaran (Üç Gövdeli): Bir ana gövde ve iki yan gövdeden oluşur. Yüksek performans ve stabilite sunar.

Marina Maliyetleri Açısından Not:
Marina ücretleri genellikle teknenin kapladığı alan üzerinden hesaplanır. Catamaran ve Trimaran tipi tekneler daha fazla yer kapladığından, marina ve kışlama maliyetleri monohull teknelere göre önemli ölçüde yüksektir. Bu fark, yıllık işletme maliyetlerinizi ciddi oranda etkileyebilir.

Kıç (Stern), Teknenin arka bölümüne verilen isimdir. Teknenin kıç tasarımı, hem performansı hem de kullanım alanını önemli ölçüde etkiler. Farklı kıç tasarımları farklı avantajlar sunar; bazıları daha fazla depolama alanı sağlarken, diğerleri daha iyi performans veya sosyal kullanım imkanları sunar.

Karpuz Kıç (Klasik Tasarım):
Yuvarlak kıç yapısı, klasik görünümlü teknelerde sıkça görülür. Daha fazla depolama alanı sağlar ancak hız açısından modern teknelere göre biraz daha yavaş olabilir.
Kimler İçin Uygun?
Geleneksel ve estetik tekneleri sevenler.

Düz Kıç:
Daha modern bir tasarımdır ve genellikle daha geniş bir kokpit alanı sunar. Hızlı ve performans odaklı teknelerde tercih edilir.
Kimler İçin Uygun?
Yarış odaklı veya modern görünüme sahip tekneler arayanlar.

Gulet - Ayna Kıç (Güvertenin Yükseldiği Tasarım):
Geleneksel bir Türk tekne tasarımıdır. Geniş bir yaşam alanı ve stabilite sağlar.
Kimler İçin Uygun?
Geleneksel ve denizci bir deneyim arayanlar.

Yüzme Platformu Olan Gövdeler:
Modern teknelerde sıkça görülen, kıç bölümünde açılabilir bir yüzme platformu bulunur. Bu platform, denize kolay erişim sağlar ve özellikle demirli durumdayken büyük konfor sunar. Yüzme platformları, çocuklu aileler veya denize sıkça giren kullanıcılar için büyük bir avantajdır.
Kimler İçin Uygun?
Deniz aktivitelerini sevenler ve sosyal kullanım odaklı tekneler arayanlar.

Salma, teknenin dengede kalmasını ve su üzerinde stabil bir şekilde hareket etmesini sağlayan en önemli yapı elemanlarından biridir. Salma türü, teknenin kullanım alanına, performansına ve seyir koşullarına göre büyük farklılıklar gösterir.

Salma Türleri

Kısa Salma (Fin Keel):
Daha modern bir tasarımdır ve genellikle daha iyi dönüş kabiliyeti ve hız sağlar. Ancak, sığ sularda ve kanallarda kullanımı dikkat gerektirir.

Katlanır Salma (Swing Keel): Salma, tekneye menteşelerle bağlıdır ve yukarı kaldırılabilir. Sığ sularda, nehir ve kanal geçişlerinde veya karaya çekilirken avantaj sağlar.

Düşen Salma (Lifting Keel): Salma hidrolik veya mekanik bir sistemle yukarı kaldırılabilir. Katlanır salmaya benzer avantajlar sunar, ancak genellikle daha karmaşık bir mekanizmaya sahiptir. Sığ sularda, nehir ve kanal seyirlerinde avantaj sağlar.

Tam Boy Yekpare Salma: Tekneyle bütünleşik ve genellikle sabittir. Daha dayanıklı bir yapı sağlar ancak esneklik açısından sınırlıdır. Ancak, dönüş kabiliyeti modern kısa salmalara göre daha sınırlıdır.

Çift Salma (Twin Keel): İki paralel salmaya sahiptir. Sığ sularda avantaj sağlar ve karaya oturduğunda dengeyi koruyabilir veya medzecir(gel-git) olan sularda güvenli demirleme avantajları sunabilir.

Tekne satın alırken üretim yılı, göz önünde bulundurmanız gereken önemli bir faktördür. Yeni bir tekne mi arıyorsunuz yoksa vintage bir model mi hayal ediyorsunuz? Bu soruya vereceğiniz yanıt, seçeneklerinizi büyük ölçüde daraltacaktır.

Vintage Tekneler: Vintage tekneler, genellikle daha fazla karaktere ve klasik bir tasarıma sahip olmalarıyla öne çıkar. Örneğin, Albin, Ericson, Hans Christian ve FinSailer gibi markalar, denizcilik tarihinde iz bırakmış ve bugün hâlâ tercih edilen vintage modeller üretmiştir. Ancak, bu teknelerin bakım ve yenileme süreçlerinin, modern teknelere kıyasla daha maliyetli olabileceğini unutmamalısınız.

Modern Tekneler: Yeni üretim tekneler, genellikle daha gelişmiş malzeme ve teknolojilerle donatılmıştır. Daha az bakım gerektirir, enerji verimliliği ve konfor açısından avantaj sağlar. Elektrik sistemleri, navigasyon ekipmanları ve güvenlik özellikleri genellikle daha moderndir.

Yıl Seçimi İçin İpuçları: Eğer 1970-1990 yılları arasında üretilen bir model seçiyorsanız, yapım kalitesine ve kullanılan malzemelere dikkat etmelisiniz. Bazı dönemlerde üretilen teknelerde üretim hataları veya düşük kaliteli malzemeler olabilir. Ayrıca, yıllara göre kullanılan teknolojiyi araştırarak sizin ihtiyaçlarınıza uygun olup olmadığını değerlendirebilirsiniz.

Bir teknenin boyutları, onu nasıl ve nerede kullanacağınız konusunda belirleyici bir faktördür. Hem uzunluk (LOA) hem de genişlik (beam), konfor, performans ve kullanım amacı açısından önemli rol oynar.

"Feet" Nedir?
Feet, genellikle denizcilikte tekne boyutlarını ölçmek için kullanılan bir birimdir. 1 foot (ayak) yaklaşık 30,48 cm’ye eşittir. Örneğin, 30 feet uzunluğunda bir tekne, yaklaşık 9,14 metreye denk gelir.

4.1 Uzunluk (LOA - Length Overall):

Küçük Tekneler (20-30 feet):
Günübirlik geziler veya kısa seyirler için idealdir. Daha az ekipman ve bakım gerektirir, ayrıca marina ücretleri ve taşınabilirlik açısından daha ekonomiktir. Yeni başlayan yelkenciler için önerilir.

Orta Boy Tekneler (30-45 feet):
Hem kısa hem de uzun mesafeli seyirler için mükemmel bir dengedir. Geniş yaşam alanı, donanım kapasitesi ve stabilite sunar. Çiftler veya küçük aileler için uygundur.

Büyük Tekneler (45+ feet):
Uzun mesafeli seyirler veya açık deniz yolculukları için idealdir. Daha fazla alan ve konfor sunar, ancak kullanım, bakım ve marina ücretleri daha maliyetlidir. Deneyimli yelkenciler için önerilir.

4.2 Genişlik (Beam):

Dar Tekneler:
Daha hızlı ve dengeli bir seyir sağlar. Geleneksel yelkenli tasarımlarda yaygın olarak görülür. Ancak, iç yaşam alanı açısından daha sınırlıdır.

Geniş Tekneler:
Modern teknelerde yaygın olarak tercih edilir. Daha geniş yaşam alanı ve daha stabil bir seyir deneyimi sunar. Ancak, rüzgar direnci ve dar kanallarda manevra kabiliyeti açısından dikkat edilmelidir.

Marina Ücretleri ve LOA & Beam İlişkisi
Marinalar genellikle teknenin LOA (uzunluk) ve beam (genişlik) ölçümlerine göre fiyatlandırma yapar. Büyük tekneler, daha geniş ve uzun oldukları için daha fazla yer kaplar ve bu da daha yüksek marina ücretlerine yol açar. Tekne seçimi sırasında, bulunduğunuz bölgede marinalarla iletişime geçerek fiyat almanız faydalı olacaktır.

Avrupa ve Türkiye’deki Farklı Fiyatlandırma Yöntemleri
Avrupa ülkelerinde marina ücretleri genellikle teknenin uzunluğu (LOA) üzerinden hesaplanır. Örneğin, benim teknem 9,50 metre uzunluğunda olduğu için, 10 metre altındaki tekneler kategorisinde daha uygun bir fiyat avantajından yararlanıyorum. Ancak Türkiye’de durum farklıdır; burada marina ücretleri genellikle metrekare (m²) bazlı hesaplanır, yani hem uzunluk hem genişlik dikkate alınır. Bu nedenle, doğru bir bütçe planlaması yapmak için bulunduğunuz bölgedeki marinalarla iletişime geçerek net bilgi almanız en doğrusu olacaktır.

Teknenin yapım malzemesi, bakım ihtiyaçlarından performansa, ömründen maliyetine kadar birçok faktörü etkiler. İşte en yaygın yapım malzemeleri:

Fiber (GRP - Glass Reinforced Plastic):
Modern teknelerin çoğunda kullanılan ana malzeme. Bakımı kolay ve dayanıklıdır. Onarımı nispeten basittir. UV ışınlarından etkilenebilir.
Kimler İçin Uygun?
Düşük bakım maliyeti arayanlar ve yeni başlayan tekne sahipleri.

Ahşap:
Geleneksel ve estetik görünüm. Sürekli bakım gerektirir. İyi bakılırsa çok uzun ömürlü olabilir. Uzman işçilik gerektirir.
Kimler İçin Uygun?
Klasik tekne tutkunları ve ahşap işçiliğinden anlayan deneyimli denizciler.

Çelik:
Çok dayanıklı ve güvenli. Ağır olduğu için performansı etkiler. Paslanmaya karşı düzenli bakım gerektirir. Darbelere karşı dayanıklıdır.
Kimler İçin Uygun?
Uzun mesafe seyrüsefer yapanlar ve zorlu koşullarda kullanım planlayanlar.

Alüminyum:
Hafif ve dayanıklı. Bakım ihtiyacı düşük. İlk maliyeti yüksek. Elektroliz sorunlarına dikkat edilmeli.
Kimler İçin Uygun?
Performans arayanlar ve yüksek bütçeli alıcılar.

Ferroçimento:
Düşük maliyet. Ağır yapı. Onarımı zor. İkinci el değeri düşük.
Kimler İçin Uygun?
Düşük bütçeli ve DIY (kendin yap) projeler arayanlar.

Kompozit:
Modern ve yüksek performanslı. Çok hafif ve dayanıklı. Maliyeti yüksek. Onarımı uzmanlık gerektirir.
Kimler İçin Uygun?
Yarışçılar ve üst segment tekne arayanlar.

Ayrıca seçim yaparken şu maddeleri değerlendirmeniz faydalı olacaktır;

İlk teknem olan Hallberg Rassy 94 Kutter’ı alırken bu kriterlerin hepsini göz önünde bulundurdum ve benim için öncelik, güvenli ve konforlu bir şekilde denize açılabilmekti. Neticede 1981 model olan bu İsveç yapımı vintage teknede karar kıldım - karpuz kıçlı klasik tasarımı, sağlam yapısı ve üst düzey işçiliğiyle tam da aradığım özelliklerdeydi. Sizin öncelikleriniz ve hayalleriniz benimkilerden farklı olabilir; önemli olan, bu temel kriterleri değerlendirirken kendi ihtiyaç ve beklentilerinizi ön planda tutmanız.

Bir sonraki yazımda, tekne alım sürecinde yaşadığım deneyimler ve öğrendiklerimden yola çıkarak, ikinci el tekne alırken dikkat edilmesi gereken teknik detayları paylaşacağım.